۶ / ۹
ستم پيشگى
«و از هر چه از او خواستيد ، به شما عطا كرد، و اگر نعمت خدا را شماره كنيد ، نمى توانيد آن را به شمار در آوريد . قطعا انسان ، ستم پيشه ناسپاس است» .
۶ / ۱۰
غرور و نوميدى
قرآن
«امّا انسان، هر گاه پروردگارش وى را بيازمايد و گرامى اش دارد و نعمتش دهد ، مى گويد: «پروردگارم مرا گرامى داشته است» و امّا هر گاه او را بيازمايد و روزى اش را بر او تنگ گرداند ، مى گويد: «پروردگارم مرا خوار داشته است!» . نه ؛ بلكه يتيم را نمى نوازيد و بر خوراك دادن بينوا همديگر را بر نمى انگيزيد و ميراث [ضعيفان] را چپاولگرانه مى خوريد و مال را دوست مى داريد ، دوست داشتنى بسيار» .
«انسان ، از دعاى خير خسته نمى شود و چون بدى به او رسد ، مأيوس [و] نوميد مى گردد . و اگر پس از گزندى كه به او رسيده است، از جانب خود رحمتى به او بچشانيم ، قطعا خواهد گفت: «من سزاوار آنم و گمان ندارم كه رستاخيز ، بر پا شود و اگر هم به سوى پروردگارم باز گردانيده شوم ، قطعا نزد او برايم خوبى خواهد بود» . پس بدون شك ، كسانى را كه كفران كرده اند ، به آنچه انجام داده اند ، آگاه خواهيم كرد و مسلّما از عذابى سخت به آنان خواهيم چشاند . و چون انسان را نعمت بخشيم ، روى بر مى تابد و خود را كنار مى كشد، و چون بدى به او رسد ، دست به دعاى فراوان و طولانى بر مى دارد» .
«و هر گاه به انسان نعمت بخشيم ، روى بر مى تابد و خود را كنار مى كشد ، و هر گاه بدى به او رسد ، نوميد مى شود» .
«اى انسان ! چه چيز ، تو را به پروردگار بزرگوارت ، مغرور كرده است؟» .
حديث
۱۵۱.امام على عليه السلامـ در سخنانش به هنگام تلاوت آيه : «اى انسان ! چه چيز ، تو را به پروردگار
بزرگوارت مغرور كرده است؟» ـ :انسانى كه در اين آيه مورد سؤال قرار گرفته است ، هر دليلى را براى مغرور شدنش به خدا بياورد ، دليلش نادرست ترينِ دليل هاست ، عذر [و بهانه] او از عذر [و بهانه] هر فريب خورده اى بى پايه تر است ، و نادانى ، وجود او را سختْ فرا گرفته است .
هان ، اى انسان ! چه چيز ، تو را بر گناه كردنت دلير ساخته ، و چه چيز ، تو را به پروردگارت گستاخ كرده ، و چه چيز ، تو را با نابودى خودت دمخور نموده است ؟ ! مگر درد تو را بهبود نيست ؟ يا خوابت را بيدارى اى نيست ؟ چرا به خويشتن رحم نمى كنى ، چنان كه به ديگران رحم مى كنى ؟ كه چه بسا شخصى را در گرماى آفتاب مى بينى و بر او سايه مى افكنى .
