329
شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج1

عصر رسالت و دوره نزول قرآن ناظر است و بخش دوم آن يعنى فقره (وَ لَا مِنْ خَلْفِهِ) به دوران پس از نزول اشاره دارد كه از زمان رحلت پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله تا قيامت را در بر مى‏گيرد.
سه. در آيه نفى باطل ، از دو برهان لِمّى و اِنّى براى نفى تحريف استفاده شده است ، به اين صورت كه در فقره پايانى آيه قبل، از قرآن با عنوان «كتاب عزيز» ياد شده است: (وَ إِنَّهُ لَكِتَبٌ عَزِيزٌ) . عزيز ، از ريشه «الأرض العَزاز (زمين نفوذناپذير)»، به معناى استوارى و نفوذناپذيرى است و معناى آيه آن است كه قرآن به سبب ويژگى استوارى درونى و نفوذناپذير بودن، هيچ باطلى را به خود راه نمى‏دهد. اين برهان از نوع برهان «إنّ» است كه در پايان آيه ۴۱ از سوره فصّلت و به عنوان برهانى پيش از ذكر مدّعا منعكس شده است. از سويى ديگر، در پايان آيه، قرآن ، كتابى «فرو فرستاده شده از سوى خداوند حكيم و حميد» معرفى شده است: (تَنزِيلٌ مِّنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ). چنين بيانى ، ناظر به برهان «لِم» است؛ يعنى از آن جا كه منشأ نزول قرآن ، خداوند حكيم و حميد است، هيچ گونه باطل در قرآن راه نمى‏يابد ؛ زيرا اگر خداوند اجازه ورود باطل را به قرآن بدهد ، مخالف حكمت اوست كه قرآن را كتاب هدايت و ناسخ همه كتب آسمانى پيشين معرفى كرده است، چنان كه دادن اجازه ورود باطل به قرآن ، به معناى پذيرش مَشوب بودن قرآن است كه اين امر با پيراسته و حميد بودن خداوند ، ناسازگار است. ۱

سوم. آيه رصد الهى‏

آيات ۲۶ - ۲۸ سوره جنّ بيان مى‏كنند كه خداوند ، عالم به غيب است و هيچ كس را از آن آگاه نمى‏كند، مگر پيامبرى كه از او خشنود است و خداوند بر پيامبران خويش

1.الميزان فى تفسير القرآن : ج ۱۷ ص ۳۹۸ - ۳۹۹ .


شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج1
328

اختلاف علم حاصل كرد و آن گاه وحيانى بودن اين كتاب با ترديد مواجه مى‏شود. ۱

دوم. آيه نفى باطل‏

از جمله آياتى كه به روشنى از عدم راهيافت هر گونه دخل و تصرفى در قرآن حكايت دارد، آيه نفى باطل است: ۲(وَ إِنَّهُ لَكِتَبٌ عَزِيزٌ * لَّا يَأْتِيهِ الْبَطِلُ مِن بَيْنِ يَدَيْهِ وَ لَا مِنْ خَلْفِهِ تَنزِيلٌ مِّنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ . ۳
آن كتاب ارجمند است . از پيش و پسِ آن باطل به آن راه نمى‏يابد . فرستاده شده‏اى از سوى حكيم حميد)
.
توضيح چگونگى دلالت اين آيه بر مدعا بدين شرح است:
يك. اين آيه ، به استناد سياق آيات پيش از آن ، كه ناظر به تلاش كافران براى مقابله با قرآن است، بر عدم راهيافت باطل در آن دلالت دارد. ۴
آيه نفى باطل، هماهنگ با چنين سياقى ، بر استوارى قرآن و عدم امكان راهيافت باطل در آن تأكيد دارد. نفى راهيافت باطل در قرآن با توجه به سعه معنايى باطل، همه انواع كاركردهاى بر مدار باطل را نفى مى‏كند و تناقض قرآن با دستاوردهاى علمى و راهيافت انواع تحريف در آن ، از جمله مصاديق باطل اند.
از آن جا كه اين آيه در مقام اِخبار است و تخلّف اِخبار الهى محال است، پس بايد به عدم امكان راهيافت هر گونه دخل و تصرف در قرآن اذعان داشت.
دو. بخش نخست ، يعنى (مِن بَيْنِ يَدَيْهِ) كه بر چيزهاى حاضر اطلاق مى‏شود ، به

1.نزاهت قرآن از تحريف : ص‏۹۶ - ۹۷.

2.البيان : ص‏۲۱۰ - ۲۱۱؛ صيانة القرآن من التحريف : ص‏۴۸ - ۵۰ ؛ سلامة القرآن من التحريف : ص ۲۷ - ۳۳ .

3.فصّلت : آيه ۴۱ - ۴۲ .

4.التبيان فى تفسير القرآن : ج ۹ ص ۱۳۱ .

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج1
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 118492
صفحه از 500
پرینت  ارسال به