متأسّفانه نياز به مقتل أبى مخنف ، موجب شده كه بسيارى، به همين نسخه رايج ، روى آورند و بيشتر مطالب آن را نادانسته به ابو مخنف، نسبت دهند .

گفتنى است كه در دو سده اخير ، بسيارى از محدّثان ، مورّخان و كتاب‏شناسان ، پس از تأييد شخصيّت ابو مخنف و كتاب اصلى او ، كتاب كنونى متداول و موسوم به مقتل أبى مخنف را بى‏اعتبار و غير قابل استناد دانسته‏اند . از اين ميان مى‏توان به محدّث نورى ،^۱ ميرزا محمّد ارباب قمى ،^۲ حاج شيخ عبّاس قمى ،^۳ سيّد عبد الحسين شرف الدين ،^۴ سيّد حسن امين‏^۵ و شهيد سيّد محمّد على قاضى طباطبايى‏^۶ اشاره كرد .^۷

۲. نور العين فى مشهد الحسين عليه السلام‏

نور العين ، مقتلى منسوب به «ابو اسحاق اسفراينى» است و اين عنوان (كُنيه و نسبت) ، منحصر به ابراهيم‏بن محمّد بن ابراهيم اسفراينى(م ۴۱۷ يا ۴۱۸ ق)، فقيه شافعى‏است؛ امّا هيچ يك از منابع كهن ، تأليف چنين كتابى را در شرح حال او گزارش نكرده‏اند .^۸
در ميان كتاب‏شناسان متأخّر ، ابتدا اسماعيل پاشا بغدادى‏^۹ و پس از او ، شيخ آقا

سوگمندانه بايد گفت كه اصل كتاب ابو مخنف ، مفقود است و ما تنها مى‏توانيم از جمع‏آورى گزارش‏هاى مورّخان ، به بخشى از كتاب او دست يابيم . در دوره معاصر ، افراد متعدّدى، از جمله آقايان: محمّدباقر محمودى، حسن غفارى ، سيّد الجميلى و محمّدهادى يوسفى غروى ، به اين كار، همّت گماشته و بخش‏هايى از كتاب ابو مخنف را كه طبرى و ديگران در آثار خود ، گزارش كرده‏اند ، گرد آورده و با نام‏هاى: عَبَراتُ المصطفَين ، مقتل الحسين عليه السلام ، استشهاد الحسين عليه السلام و وقعة الطف منتشر ساخته‏اند .^۱
پيش از اين گردآورى‏ها ، كتابى ناشناخته به نام مقتل أبى مخنف - كه ما از آن ، با عنوان مقتل الحسين عليه السلام المنسوب إلى أبى مخنف ياد كرده‏ايم و مى‏كنيم - منتشر شده است كه نه تنها دليلى بر صحّت انتساب آن به ابو مخنف در دست نيست ، بلكه تفاوت فراوان و آشكار مطالب آن با نقل طبرى از ابو مخنف ، قرينه نادرستىِ اين انتساب است . دليل ديگر ، وجود برخى مطالب موهن نسبت به شخصيت بزرگوار امام حسين عليه السلام در اين كتاب است كه تأليف يافتن آن ، توسط موّرخى عالِم و موثّق، همچون ابو مخنف ، را بسى بعيد مى‏نمايد .

جالب توجّه ، آن كه ميان اين كتاب چاپ شده ناشناخته ، با متن برخى نسخه‏هاى خطّىِ آن ، تفاوتِ بيش از حدّ متعارف نيز به چشم مى‏خورد و زمينه اعتماد به آن را از ميان مى‏برد .^۲