باشد :
۱ . به عكسِ ثروت‏هاى مادّى، كه همگانى نيستند و پايان‏پذيرند، حُسن خُلق، ثروتى است كه همگان به آن دسترس دارند و پايان‏پذير هم نيست و هر چه از آن هزينه كنى، تمام نمى‏شود. از اين رو، حتّى ثروتمندترين افراد ، نمى‏توانند همه مردم را از ثروت خود بهره‏مند كنند؛ ولى انسان‏هاى خوش‏اخلاق، مى‏توانند همگان را از ثروت معنوى اخلاق خود، برخوردار نمايند.
۲ . همه انسان‏ها ثروت گران‏بهايى به نام «حُسن خُلق» در اختيار دارند كه از آن غافل اند. كاركرد اين ثروت در تأمين زندگى توأم با خوش‏بختى، به مراتب، بيش از ثروت‏هاى مادّى است.
۳ . انسان، با ثروت معنوى «اخلاق»، به مراتب، بيش از ثروت‏هاى مادّى مى‏تواند مردم را از خود راضى كند.
۴ . گشاده‏رويى با مردم، يك وظيفه انسانى و اسلامى است.
۵ . گشاده‏رويى، نقشى بنيادين در زندگى آرمانى انسانى و جامعه مطلوب اسلامى دارد.

۳ / ۴

حسن خُلق‏

۴۹.عيون أخبار الرضا عليه السلام : حدّثنا عليّ بن أحمد بن عمران الدقّاق، قال: حدّثنا محمّد بن هارون الصوفى ، قال : حدّثنى أبو تراب عبيد اللَّه بن موسى الرويانى ، عن عبد العظيم بن عبد اللَّه الحسنى ، قال :
قُلتُ لِأَبى جَعفَرٍ مُحَمَّدِ بنِ عَلِيِّ الرِّضا عليهما السلام : يَابنَ رَسولِ اللَّهِ ! حَدِّثنى بِحَديثٍ عَن آبائِكَ عليهم السلام ... .
قالَ : حَدَّثنى أبى، عَن جَدّى، عَن آبائِهِ عليهم السلام، قالَ : قالَ أميرُ المُؤمِنينَ عليه السلام : إنَّكُم لَن تَسَعُوا النّاسَ بِأَموالِكُم، فَسَعُوهُم بِطَلاقَةِ الوَجهِ وحُسنِ اللِّقاءِ؛ فَإِنّى سَمِعتُ رَسولَ اللَّهِ صلى اللَّه عليه و آله يَقولُ : «إنَّكُم لَن تَسَعُوا النّاسَ بِأَموالِكُم، فَسَعوهُم بِأَخلاقِكُم».^۱

ترجمه‏

۰.حضرت عبد العظيم عليه السلام : به امام جواد عليه السلام گفتم: اى فرزند پيامبر خدا! از پدرانت براى من حديثى روايت فرما ... .
فرمود : «پدرم، از جدّم، از پدرانش نقل كرد كه امير مؤمنان عليه السلام فرمود : شما هرگز نمى‏توانيد مردم را با مال، بهره‏مند سازيد . پس با آنها با اخلاق و خوش‏رويى برخورد كنيد ؛ چرا كه من از پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله شنيدم كه مى‏فرمود : "شما نمى‏توانيد مردم را با اموال خود بهره‏مند سازيد . پس با اخلاق خوب با آنان برخورد كنيد"» .

شرح‏

اين سخن تفسيرى است بر آيه (وَ قُولُواْ لِلنَّاسِ حُسْنًا ؛^۲ با مردم به زبان خوش، سخن بگوييد) و ره‏توشه‏اى است براى مهارت‏هاى زندگى و مى‏تواند اشاره به اين نكات