181
روابط اجتماعی از نگاه قرآن

«و اين [قوم] عاد بودند كه نشانه‏های پروردگارشان (دلايل روشن توحيد و نبوت هود) را انكار و فرستادگان او را نافرمانی كردند و از فرمان هر زورگوی عنادورزی پيروی كردند. و در اين دنيا و در روز قيامت، لعنتی [از سوی خدا و مردم] به دنبالشان فرستاده شد. آگاه باشيد كه قوم عاد به پروردگارشان كافر شدند و پروردگارشان را ناسپاسی كردند. هان! دوری و نفرين باد بر قوم عاد، قوم هود». از مفاد دو آيه چنين می‏توان نتيجه گرفت که سرپيچی از فرستادگان الهی و پيروی از جبّاران ستيزه‏جو، دنيا و آخرت را تباه می‏کند و جامعه‏ای که پيوند اطاعت و بيعت با رهبری صالح نبندد، به زير يوغ رهبران زورگو و ستمگر درمی‏آيد و به لعنت و دوری از رحمت خداوند رحمان گرفتار می‏آيد و نه تنها جهان جاويد، بلکه سرای دنيای خود را نيز به تباهی می‏کشد. اين سخن را از آيه ۳۶ سوره احزاب نيز می‏توان نتيجه گرفت: (وَ ما كانَ لِمُؤْمِنٍ وَ لا مُؤْمِنَةٍ إِذا قَضَی اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أمْراً أنْ يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أمْرِهِمْ وَ مَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالاً مُبيناً)«و هيچ مرد و زن مؤمنی را نرسد كه چون خدای و پيامبر او كاری را فرمايند، آنان را در آن كارشان اختياری باشد. و هر كه خدای و پيامبرش را نافرمانی كند، به‌راستی گمراه شده است؛ گمراهي‌ای آشكار».

اين آيه، کسی را که پيوند اطاعت بگسلد، گمراه و او را به‌روشنی و وضوح در بيراهه می‏بيند و بديهی است که گمراهان نه در دنيا و نه در آخرت، راه به مقصود نمی‏برند و آن کس که نتواند راه را بيابد، از صراط مستقيم به بيراهه می‏رود و در دوزخ سقوط می‏کند، اينان در پی کسی می‏روند که می‏پندارند در دنيا پيروز و کامياب هستند و به پندار باطلشان، از تمتعات حيوانی بهره‏مندند. شايد آيه ۲۱ سوره نوح به همين افراد اشاره


روابط اجتماعی از نگاه قرآن
180

زیان‌های نافرمانی

آيات و روايات بخش پيشين، به‌تنهايی کافی است تا به ما بفهماند که اطاعت از فرستادگان و حجت‏های الهی تا چه حد در زندگی فردی و اجتماعی مؤثر است و به همان اندازه نيز سرپيچی و عصيان از رسولان الهی، بر زندگی دنيوی و اخروی ما اثرگذار خواهد بود. با‌اين‌همه، آيات شريفه متعددی ما را از نافرمانی فرستادگان خداوند باز می‏دارد و فرجام شوم جامعه‏هايی را يادآور می‏شود که به دليل نافرمانی و سرپيچی از پيامبران خود، به قهر الهی و عذاب ابدی گرفتار آمدند.۱ به طور ويژه، آيات قرآن به قوم عاد که از پيامبرشان، هود، نافرمانی کردند؛۲ قوم نوح۳ و نيز فرعونيان که در برابر موسی علیه السلام مخالفت کردند۴ اشاره کرده است.

آيات شريفه قرآن همچنين به سرنوشت اين اقوام و گروه‏ها اشاره کرده است که وجه مشترک آن‌ها، عذاب و بلای دنيوی و رهسپار شدن به دوزخ در جهان آخرت است. به نصّ صريح آيه چهاردهم سوره آل عمران، هر کس که از خدا و رسولش سرپيچی کند، خداوند او را برای هميشه به آتش درمی‏آورد و عذابی خوارکننده را برايش مقرّر می‏دارد. آيه ۵۹ و ۶۰ سوره هود نيز به همين موضوع نگريسته است و می‏فرمايد: (وَ تِلْكَ عادٌ جَحَدُوا بِآياتِ رَبِّهِمْ وَ عَصَوْا رُسُلَهُ وَ اتَّبَعُوا أمْرَ كُلِّ جَبَّارٍ عَنيدٍ. وَ اُتْبِعُوا في‏ هذِهِ الدُّنْيا لَعْنَةً وَ يَوْمَ الْقِيامَةِ ألا إِنَّ عاداً كَفَرُوا رَبَّهُمْ ألا بُعْداً لِعادٍ قَوْمِ هُودٍ)؛

1.. ر. ك: نساء: ۱۴، ۴۲ و ۴۶؛ احزاب: ۳۶، جنّ: ۲۳؛ هود: ۵۹؛ مجادله: ۸؛ ممتحنه: ۱۲؛ حاقه: ۱۰؛ نوح: ۲۱؛ مزمّل: ۱۶.

2.. هود: ۵۹.

3.. نوح: ۲۱.

4.. حاقه: ۹ و ۱۰.

  • نام منبع :
    روابط اجتماعی از نگاه قرآن
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادي مسعودي
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 13542
صفحه از 228
پرینت  ارسال به