فصل هفتم : از كوفه تا شام‏

۷ / ۱

روانه كردن خاندان پيامبر صلى اللَّه عليه و آله به شام‏

۶۲۰.الأخبار الطّوال : ابن زياد ، على بن الحسين (زين العابدين) عليه السلام را و هر كس را از حَرَم كه با او بود ، سوار كرد و آنان را همراه زَحر بن قيس و مِحقَن بن ثَعلَبه و شمر بن ذى الجوشن به سوى يزيد بن معاويه روانه كرد .^۱

۶۲۱.تاريخ الطبرى - به نقل از غاز بن ربيعه جُرَشى - : عبيد اللَّه فرمان داد كه زنان حسين عليه السلام و كودكانش را آماده كنند و فرمان داد تا على بن الحسين (زين العابدين) عليه السلام را تا گردن در زنجير كنند . سپس آنان را با مُحفِّز بن ثَعلَبه عائِذى (از تيره عائذه قريش) و شمر بن ذى الجوشن ، روانه كرد . آن دو ، كاروان را آوردند تا نزد يزيد آمدند . على بن الحسين عليه السلام در طول راه ، با آن دو ، كلمه‏اى سخن نگفت تا [به شام ]رسيدند .^۲

۶۲۲.الإرشاد : عبيد اللَّه بن زياد ، پس از روانه كردن سر حسين عليه السلام ، فرمان داد كه زنان و

شهادت رسيد . در «زيارت ناحيه مقدّسه» ، از وى ياد شده است .
۴ . عُقْبة بن سَمعان . وى ، غلام رَباب ، همسر امام حسين عليه السلام بوده است . شيخ طوسى رحمه اللَّه عليه او را در زمره ياران امام عليه السلام آورده است . او در تمام مسير ، همراه امام عليه السلام بوده و از راويان مشهور واقعه كربلاست .
پس از واقعه كربلا دستگير و بازجويى شد و وقتى گفت «من بَرده‏ام»، او را رها كردند . نام او در زيارت رجبيه آمده است .
۵ . ضحّاك بن عبد اللَّه مشرقى . وى كه از گزارشگران حادثه كربلاست، همراهىِ خود با امام عليه السلام را مشروط به مفيد بودن ، كرده بود و پس از آن كه مشخّص شد كه سرنوشت، چيزى جز شهادت نيست ، اين موضوع را با امام عليه السلام در ميان گذاشت . امام عليه السلام هم موافقت فرمود كه اگر مى‏تواند ، خود را از حلقه محاصره دشمن ، خارج كند . بدين سان ، وى فرار را بر همراهى با امام عليه السلام و شهادت برگزيد .
۶ . مسلم بن رباح . غلام على بن ابى طالب عليه السلام و منشى ايشان بود. بر پايه برخى از گزارش‏ها ، وى در روز عاشورا ، در كنار امام عليه السلام بوده ؛ ولى احتمالاً به دليل برده بودن ، در امان مانده است .
۷ . غلام عبد الرحمان بن عبد ربّه انصارى . او ، روايتگر ماجراى تنوير^۱ امام عليه السلام و برخى يارانش ، و نيز شوخى كردن ياران امام عليه السلام با يكديگر در شب عاشوراست . وى در واپسين ساعات واقعه عاشورا از صحنه نبرد، دور شد .