201
تفسیر روایی جامع (۱)

درس دوازدهم

سیاق مقامی، آیات مرتبط و ناظر

اهداف درس

شناخت معنا و جایگاه سیاق مقامی در تفسیر روایی؛

آشنایی با شیوه شناساییِ سیاق مقامی و نمونه‏های آن؛

آگاهی از اهمّیت شناخت آیات مرتبط و ناظر.

درآمد

در درس پیش، به مفهوم و گونه‏شناسی سیاق پرداختیم و نخستین گونه از سیاق را به عنوان «سیاق متنی» بررسی کردیم و نمونه‏هایی را ارائه دادیم. سیاق متنی را می‌توان همان «قرینه‌های لفظی پیوسته» خواند، همان‌گونه که سیاق مقامی را می‌توان همان «قرینه‏های غیر لفظی پیوسته» دانست.

سیاق مقامی، گونه دیگری از سیاق و قرینه‏های مؤثّر در فهم متن است. ما ابتدا آن را تعریف می‏کنیم و توضیح می‌دهیم که چرا یافتنِ این نوع سیاق، لازم است. سپس به ذکر نمونه می‌پردازیم و همچنین، به شیوه یافتن آن نیز اشاره‏ای کوتاه خواهیم داشت.

مفهوم سیاق مقامی

«سیاق مقامی» به معنای شرایط زمانی و مکانیِ مرتبط با پدیدآورنده و مخاطب متن است


تفسیر روایی جامع (۱)
200

به علّت امکان جای‏گذاری آیات بر خلاف ترتیب نزول (امکان عدم انطباق سیاق تدوین با سیاق نزول)، هنگامی می‌توان به سیاق تدوین استناد کرد که وحدت نزول آیات هم‏نشین، احراز شود و احتمال معترضه بودن آیه یا عبارت، منتفی گردد.

 سیاق، در پی بردن به مقصود پدیدآورنده متن، جلوگیری از تقطیع نادرست، تحمیل آرای ناروا، تفسیر به رأی، کاهش احتمالات معنایی و ترجیح یا تعیین برخی از احتمالات، نقش به‌سزایی دارد.

پرسش و پژوهش

۱. احتمالات معنایی را در آیه: (ثُمَّ کانَ عَاقِبَةَ الَّذِینَ أَسَاءُوا السُّوأَىٰ أَنْ کذَّبُوا بِآَیاتِ اللَّهِ وَکانُوا بِهَا یسْتَهْزِئُونَ)۱ بررسی کنید.

۲. با مراجعه به تفسیر المیزان، برای چهار گونه از کارکردهای سیاق، نمونه‏ای بیابید.

۳. آیاتی بیابید که با تفاوت در ترکیب نحوی آن‏ها، معانی متفاوت به دست آید.

۴. سه آیه معترضه در دل آیات مختلف قرآن شناسایی کنید.

1.. روم، آیۀ ۱۰.

  • نام منبع :
    تفسیر روایی جامع (۱)
    سایر پدیدآورندگان :
    عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 28500
صفحه از 311
پرینت  ارسال به