69
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد دهم

۴ / ۴

ابوالفتح محمود بن محمّد كشاجم‏۱

پيامبرم شفيع من است ،و نيز بتول و حيدرو دو نواده او و سجّاد و باقر با عظمت‏
جعفر و موسى و رضا و محمّدفرزند رضا ، و دو عسكرى و مهدى.۲

۴ / ۵

محمّد بن حبيب ضبّى‏۳

صلوات خدا بر محمّد پيامبرو بر على كه درخشش و دل‏انگيزى او را فرا برد
و همين طور بر زهرا درود ابدى فرستاد،پروردگار كه به حقّ واجب او داناست.
بر او درود فرستاد ، و سپس بر حسن‏و بر حسين به خاطر بزرگداشت شخصيت او
و بر على تقواپيشه و بر محمّددرود فرستاد و همگى آنان سرور و رادمردند
و جعفر مهذّب و پاك‏بهترين درودها بر او هر چند ديگران نخواهند
و بر صادق كه هر چه علم در اختيار داريد از او نقل است‏و گروه‏ها براى گرفتن علم به او متوسل مى‏شوند
و همين طور درود فرستاد بر پدرت موسىو پس از او بر تو درود فرستاد و صلوات ادامه دارد
و بر محمّد پاك كه صلوات چند برابر استو بر على تا زمانى كه كلام تداوم دارد .
و بر رضا ابن الرضا ، حسن كهبه خاطر رحلت او شهرها در تاريكى فرو رفته‏اند
و بر جانشين او كه‏نظام امامت با او كامل شد.
اوست آن آرزويى كه هدايت به او باز مى‏گرددماندگار است ، و احكام با او استحكام مى‏يابد.۴

1.ابو الفتح ، محمود بن محمّد بن حسين بن سندى بن شاهك رملى ، مشهور به «كشاجم» ، نابغه‏اى از بزرگان امّت اسلامى است ؛ نادره دوران ، شاعرى نويسنده ، متكلّم، ستاره‏شناس منطق‏دان و محدّث . لقب دادن او به كشاجم ، براى اشاره هر يك از حروف اين كلمه به دانشى از دانش‏هاى اوست . كاف ، اشاره به كاتب (نويسنده) بودن ، شين ، به شاعرى ، الف ، به اديب بودن ، جيم به جَدَلى بودن يا به جود (سخاوت) او است ، و ميم اشاره به متكلّم منطقى و يا منجّم بودنش است . او متولّد ميانه‏هاى قرن سوم است . همان گونه كه در شعرش اشاره مى‏كند ، شيعه‏اى صادق بود . از دوستداران اهل بيت وحى ، و ذوب در ولايت آنان . او از مصاديق آيه شريف «زنده را از مرده بيرون مى‏آورد» بود . جدّش سندى بن شاهك ، مردى ناصبى و از دشمنان اهل بيت عليهم السلام بود كه امام كاظم عليه السلام را در زندان هارون ، تحت فشار قرار داد كه آوازه‏اش زبانزد است ؛ امّا نوه او ، از دوستداران اهل بيت عليهم السلام بود كه آشكارا به ايشان ، اعلام وفادارى مى كرد . در تاريخ درگذشت او اختلاف هست . گفته شده به سال ۳۶۰ يا ۳۵۰ يا ۳۳۰ق از دنيا رفته است .

2.المناقب، ابن شهر آشوب: ج ۱ ص ۳۲۶.

3.در گذشته حدود سال ۴۰۰ق از شعراى اهل البيت عليهم السلام . شعر وى عالى است . قصيده معروفش در رثاى امام رضا عليه السلام هنگام زيارت مزار ايشان است.

4.المناقب، ابن شهر آشوب: ج ۱ ص ۳۲۳.


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد دهم
68

۴ / ۴

ابوالفتح محمود بن محمّد كشاجم ۱

نَبيّي شَفيعي والبَتولُ وحَيدَرُوسِبطاهُ والسَّجّادُ والباقِرُ المجدِي‏
بِجَعفَرٍ بِموسى بِالرِّضا بِمُحَمَّدٍبِنَجلِ الرِّضا والعَسكَرِيَّينِ والمَهدي.

۴ / ۵

محمّد بن حَبيب الضَّبّي ۲

صَلّى الإلَهُ عَلى النَّبيِّ مُحَمَّدٍوعَلَت عَليّاً نَضرَةٌ ووسامُ‏
وكَذا عَلى الزَّهراءِ صَلّى سَرمَداًرَبٌّ بِواجِبِ حَقِّها عَلّامٌ‏
وعَلَيهِ صَلّى ثُمَّ بِالحَسَنِ ابتَدى‏وعَلى الحُسَينِ لِوَجهِهِ الإكرامُ‏
وعَلى عَليٍّ ذي التُّقى ومُحَمَّدٍصَلّى فَكُلٌّ سَيِّدٌ وهُمامٌ‏
وعَلى المُهَذَّبِ والمُطَهَّرِ جَعفَرٍأزكى الصَّلاةِ وإن أبى الأقوامُ‏
الصّادِقِ المَأثورُ عَنهُ عِلمُ مافيكُم بِهِ يَتَمَسَّكُ الأقوامُ‏
وكَذا عَلى موسى أبيكَ وبَعدَهُ‏صَلّى عَلَيكَ ولِلصَّلاةِ دَوامٌ‏
وعَلى مُحَمَّدٍ الزَّكيِّ فَضُوعِفَت‏وعَلى عَليٍّ ما استَمَرَّ كَلامٌ‏
وعَلى الرِّضا ابنِ الرِّضا الحَسَنِ الَّذي‏عَمَّ البِلادَ لِفَقدِهِ الأظلامُ‏
وعَلى خَليفَتِهِ الَّذي لَكُم بِهِ‏تَمَّ النِّظامُ فَكانَ فيهِ تَمامٌ‏
فَهوَ المُؤَمَّلُ أن يَعودَ بِهِ الهُدى‏باقِ وأن يُستَوثَقُ الأحكامُ‏

1.أبو الفتح محمود بن محمّد بن الحسين بن السندى بن شاهك الرملى ، المعروف بكشاجم : هو نابغة من رجالات الاُمّة ، وفذّ من أفذاذها ، كان شاعرا كاتبا متكلّماً منجّما منطقيّا محدّثا ، وإنّما لقّب نفسه بكشاجم إشارة بكلّ حرف منها إلى علم . فبالكاف إلى‏أنّه كاتب ، وبالشين إلى أنّه شاعر ، وبالألف إلى أدبه أو إنشاده ، وبالجيم إلى نبوغه فى‏الجدل أو جوده ، وبالميم إلى أنّه متكلّم منطقى أو منجِّم . كانت ولادته فى أواسط القرن الثالث كما يلوح من شعره ، وكان إماميّا صادق التشيّع ، مواليا لأهل بيت الوحى ، متفانياً فى ولائهم . وكان من مصاديق الآية الكريمة «يُخْرِجُ الْحَى مِنَ الْمَيِّتِ» (الأنعام : ۹۵) فإنّ نصب جدّه السندى بن شاهك وعداءه لأهل البيت الطاهر ، وضغطه واضطهاده الإمام موسى‏الكاظم عليه السلام فى سجن هارون ممّا سار به الركبان ، إلّا أنّ حفيده كان من محبّيهم والمجاهرين بولائهم ، ووقع الاختلاف فى تاريخ وفاته فقيل : سنة ۳۶۰ ق وقيل : سنة ۳۵۰ ق وقيل : سنة ۳۳۰ ق (راجع : الغدير : ج ۴ص ۴) .

2.محمد بن حبيب الضبي (م ح ۴۰۰ق) من شعراء اهل البيت المقتصدين وشعره جيد جدا، له قصيدة في رثاء الرضا عليه السلام حين زاره (عيون اخبار الرضا عليه السلام : ج ۲ ص ۲۸۱، اعيان الشيعة: ج ۱ ص ۱۷۴).

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد دهم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 19513
صفحه از 367
پرینت  ارسال به