47
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد دهم

۳ / ۲

دعبل خزاعى‏۱

اگر آن كسانى كه به آنها امروز يا فردا اميددارم نبودند ،در پى حسرت آنان ، قالب تهى مى‏كردم.
ظهور امامى كه ناگزير ظهور خواهد كردو به نام خداوند و با بركت‏ها به پا مى‏خيزد.۲
در ميان ما هر حق و باطلى را روشن مى‏كندو به نعمت‏ها و نقمت‏ها جزا مى‏دهد.
اى جان من ! شاد باش و شادمان‏براى آمدن آن كه آمدنش دور نيست‏
و بى تابى مكن از دوام ستم؛چرا كه توانم را مى‏بينم كه فرمان به پايدارى مى‏دهد.
اگر خداى مهربان اين زمان مرا نزديك گرداندو عمرم را طولانى كند و زمان در گذشتم را تأخير بيندازد،
شفا مى‏يابم ، و به خودم اندوهى راه نمى‏دهم‏و شمشير و نيزه‏ام را با خون دشمنان سيراب مى‏كنم.۳

1.ابو على دِعبِل بن على بن رَزين خُزاعى، در سال ۱۴۸ ق، زاده شد. وى، شاعر و اديب بود و از برترينِ شاعران قرن سوم هجرى به شمار مى‏رود. وى به اهل بيت عليهم السلام ، فراوان مهر مى‏ورزيد. از وى شنيده شد كه مى‏گفت: «من، پنجاه سال است كه چوبه دار خود را بر دوش مى‏كشم؛ امّا كسى نيافتم كه مرا بر آن بياويزد»؛ چرا كه پيوسته از خاندان نبوّت، به شدّت، دفاع مى‏كرد و با مخالفان آنان، مبارزه مى‏نمود. وى، قصيده مشهور «تائيه» خود (قصيده «مَدارس آيات») را براى امام رضا عليه السلام خواند. جاحظ گفته است: شنيدم كه دِعبِل بن على مى‏گويد: «شصت سال است كه هيچ روزى را بدون سرودن شعرى نگذرانده‏ام». وى به سال ۲۴۶ ق، در كهن‏سالى، مظلومانه در حومه اهواز به شهادت رسيد و پيكرش را به شوش دانيال، حمل كردند و در آن جا به خاك سپردند. امروزه، بارگاه با شكوهى بر مزار وى ساخته شده است.

2.در بعضى نسخه‏هاى عيون أخبار الرضا عليه السلام (از جمله نسخه عبد الرزاق مقرّم، ياد شده در كتابش ولادة القائم و نسخه كتاب‏خانه اميرالمؤمنين نجف كه علامه امينى در الغدير از آن نقل كرده است) و نيز در بعضى نسخه‏هاى كمال الدين صدوق (از جمله نسخه مجلس سنا كه اكنون در كتاب‏خانه مجلس در تهران نگهدارى مى‏شود و نسخه عبد الرزاق مقرّم كه در كتاب پيش گفته‏اش از آن نقل كرده است)، اين روايت ديده مى‏شود كه: امام رضا عليه السلام چون اين بيت را شنيد، به پا خاست و دست بر سرگذاشت و فرمود: «پروردگارا! فرجش را نزديك و خروجش را آسان گردان».

3.كشف الغمة: ج‏۳ ص ۱۱۷، روضة الواعظين: ص ۲۹۳، بحار الأنوار: ج ۴۹ ص ۲۵۰، سيماى امام مهدى در آيينه شعر عربى: ص ۹۱.


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد دهم
46

۳ / ۲

دِعبل الخزاعي ۱

فَلَو لا الّذي أرجوهُ في اليَومِ أو غَدٍتَقَطَّعُ نَفسي إثرَهُم حَسَراتٍ‏
خُروجُ إمامٍ لامَحالَةَ خارِجٌ‏يَقومُ عَلى اسمِ اللَّهِ والبَرَكاتِ‏۲
يُمَيِّزُ فينا كُلَّ حَقٍّ و باطِلٍ‏ويَجزي عَلى النَّعماءِ والنَّقِماتِ‏
فَيا نَفسُ طيبي ثُمَّ يا نَفسُ فَأبشِري‏فَغَيرُ بَعيدٍ كُلُّ ما هوَ آتٍ‏
ولا تَجزَعي مِن مُدَّةِ الجَورِ إنَّني‏أرى قُوَّتي قَد آذَنَت بِثَباتِ‏
فَإن قَرَّبَ الرَّحمَنُ مِن تِلكَ مُدَّتي‏وأخَّرَ مِن عُمري ووَقتِ وَفاتي‏
شَفَيتُ ولَم أترُك لِنَفسي غُصَّةًورَوَّيتُ مِنهُم مُنصُلي وقَناتي‏

1.أبو عليّ دعبل بن عليّ بن رزين الخزاعي ، ولد سنة ۱۴۸ ق ، كان شاعرا أديبا ، ويعدّ من أكابر شعراء القرن الثالث . وكان شديد الحبّ والولاء لأهل البيت عليهم السلام ، حتّى كان يُسمَع منه وهو يقول : أنا أحمل خشبتي على كتفي منذ خمسين سنة ، لست أجد أحدا يصلبني عليها ؛ وذلك لشدّة ذبّه عن أهل البيت النبويّ الطاهر والوقيعة في مناوئيهم . وله القصيدة التائيّة المعروفة التي أنشدها الإمامَ الرضا عليه السلام . قال الجاحظ : سمعت دعبل بن عليّ يقول : مكثت نحو ستّين سنة ، ليس من يوم ذرّ شارقه إلّا وأنا أقول فيه شعراً . واستشهد ظلماً وعدواناً وهو شيخ كبير سنة ۲۴۶ ق في نواحي الأهواز ، وحُمل إلى الشوش ودُفن بها (راجع: الغدير : ج ۲ ص ۳۶۳) .

2.ورد في بعض نسخ عيون أخبار الرضا عليه السلام (منها نسخة عبدالرزاق المقرّم كما نقلها في كتابه ولادة القائم ونسخة مكتبة الإمام أمير المؤمنين في النجف كما نقلها العلامة الأميني في الغدير) وفي بعض نسخ كمال الدين ، صدوق (منها نسخة مجلس سنا التي تُحفظ الآن في مكتبة مجلس الشورى بطهران ونسخة المقرّم المذكورة في كتابه المشار إليه) أنّ الإمام الرضا عليه السلام لمّا سمع هذا البيت قامَ ووضع يده على رأسه وقال: «اللّهم عجّل فرجه وسَهّل مَخرجه».

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد دهم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 20239
صفحه از 367
پرینت  ارسال به