43
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد دهم

فصل سوم : نمونه‏هايى از سروده‏هاى قرن سوم‏

۳ / ۱

امام رضا عليه السلام

۰.دِعبل بن على خُزاعى، در مرو، خدمت امام رضا عليه السلام رسيد و گفت: اى پسر پيامبر خدا! من در باره شما قصيده‏اى گفته‏ام و با خود، عهد كرده‏ام كه آن را پيش از شما براى هيچ كس نخوانم.
[امام عليه السلام ] فرمود: «بخوان».
دعبل، شروع به خواندن كرد:

حلقه‏هاى تلاوت قرآن تهى گشته‏اندو جايگاه وحى بى سكنه گرديده است.

و چون به اين بيت رسيد:


مى‏بينم غنائم آنان در ميان غير آنها تقسيم شده‏و دستان آنها از غنائم خودشان خالى است.
امام رضا عليه السلام گريست و فرمود: «اى خزاعى! راست گفتى».
و چون به اين بيت رسيد:

آن گاه كه مورد ستم قرار گرفتند ، دست به كمان بردند؛اما دستانى كه بسته [و ناتوان از كشيدن كمان‏] بود ،
امام رضا عليه السلام دست‏هاى خود را به هم مى‏ماليد و مى‏فرمود: «آرى، به خدا سوگند دست‏ها بسته بود». و چون به اين بيت رسيد:

من در دنيا و روزهاى تلاش آن ، هراسان بودم‏و اميدوارم كه پس از وفاتم در امان باشم،
امام رضا عليه السلام فرمود: خداوند تو را در روز قيامت در امان بدارد.
وقتى دعبل به اين بيت رسيد :

و قبرى در بغداد متعلّق به نفس زكيّه است‏كه خداوند آن را در ميان غرفه‏هاى بهشت قرار داده است،
مام رضا عليه السلام به اوفرمود: «آيا من به اين جا دو بيت ملحق نكنم تا قصيده‏ات تكميل شود؟». او گفت: بفرماييد، اى پسر پيامبر خدا! امام عليه السلام فرمود:

«قبرى در طوس است و مصيبتش‏درون انسان را شعله‏ور مى‏كند ،
تا روز محشر، تا آن كه خدا، قائم را برانگيزدو غم‏ها و اندوه‏ها را از ما بردارد!».۱

1.كمال الدين: ص ۳۷۳ ح ۶، عيون أخبار الرضا عليه السلام : ج ۲ ص ۲۶۳ ح ۳۴، المناقب، ابن شهر آشوب: ج ۴ ص ۳۳۸ (با عبارت مشابه)، إعلام الورى: ج ۲ ص ۶۶، بحار الأنوار: ج ۴۹ ص ۲۳۹ ح ۹.


دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد دهم
42

الفصل الثالث : نماذج من أشعار القرن الثالث

۳ / ۱

الإمام الرضا عليه السلام

۰.دَخَلَ دِعْبِلُ بْنُ عَلِيٍّ الْخُزَاعِيُّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَلَى أَبِي الْحَسَنِ عَلِيِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا عليه السلام بِمَرْوَ فَقَالَ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ إِنِّي قَدْ قُلْتُ فِيكُمْ قَصِيدَةً وَ آلَيْتُ عَلَى نَفْسِي أَنْ لَا أُنْشِدَهَا أَحَداً قَبْلَكَ فَقَالَ عليه السلام هَاتِهَا فَأَنْشَدَهَا-

مَدَارِسُ آيَاتٍ خَلَتْ مِنْ تِلَاوَةٍوَ مَنْزِلُ وَحْيٍ مُقْفِرُ الْعَرَصَاتِ‏
فَلَمَّا بَلَغَ إِلَى قَوْلِهِ-

أَرَى فَيْئَهُمْ فِي غَيْرِهِمْ مُتَقَسِّماًوَ أَيْدِيَهُمْ مِنْ فَيْئِهِمْ صَفِرَاتٍ‏
بَكَى أَبُو الْحَسَنِ الرِّضَا عليه السلام وَ قَالَ صَدَقْتَ يَا خُزَاعِيُّ فَلَمَّا بَلَغَ إِلَى قَوْلِهِ-

إِذَا وُتِرُوا مَدُّوا إِلَى وَاتِرِيهِمْ‏أَكُفّاً عَنِ الْأَوْتَارِ مُنْقَبِضَاتٍ‏
جَعَلَ أَبُو الْحَسَنِ عليه السلام يُقَلِّبُ كَفَّيْهِ وَ هُوَ يَقُولُ أَجَلْ وَ اللَّهِ مُنْقَبِضَاتٍ فَلَمَّا بَلَغَ إِلَى قَوْلِهِ-

لَقَدْ خِفْتُ فِي الدُّنْيَا وَ أَيَّامِ سَعْيِهَاوَ إِنِّي لَأَرْجُو الْأَمْنَ بَعْدَ وَفَاتِي‏
قَالَ لَهُ الرِّضَا عليه السلام آمَنَكَ اللَّهُ يَوْمَ الْفَزَعِ الْأَكْبَرِ فَلَمَّا انْتَهَى إِلَى قَوْلِهِ-

وَ قَبْرٌ بِبَغْدَادَ لِنَفْسٍ زَكِيَّةٍتَضَمَّنَهُ الرَّحْمَنُ فِي الْغُرُفَاتِ‏
قَالَ لَهُ الرِّضَا عليه السلام أَ فَلَا أُلْحِقُ لَكَ بِهَذَا الْمَوْضِعِ بَيْتَيْنِ بِهِمَا تَمَامُ قَصِيدَتِكَ فَقَالَ بَلَى يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَقَالَ عليه السلام:

وَ قَبْرٌ بِطُوسٍ يَا لَهَا مِنْ مُصِيبَةٍتَوَقَّدَ فِي الْأَحْشَاءِ بِالْحُرُقَاتِ
إِلَى الْحَشْرِ حَتَّى يَبْعَثَ اللَّهُ قَائِماًيُفَرِّجُ عَنَّا الْهَمَّ وَ الْكُرُبَاتِ‏

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد دهم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 20076
صفحه از 367
پرینت  ارسال به