بررسى سند

این دانش‌نامه، به شیوۀ الفبایى ـ موضوعى به گزارش احادیث مرتبط با موضوعات پرداخته است و با استناد به آیات و روایات معصومان علیهم السلام به توضیح و تبیین موضوعات، مفاهیم و مدخل‏ هاى دینى مى‏‌پردازد که از جهت موضوعى، دامنۀ گسترده‏‌اى را در بر می‌گیرد و مفاهیم دینى، اعتقادى، اخلاقى، سیاسى، اقتصادى و فرهنگى را پوشش مى‏‌دهد و در صدد پاسخ‌گویی به نیازهای معرفتی امروز جامعه است و از این ویژگی‌ها برخوردار است: ا. روش‌مند ‌بودن؛ 2. آوردن حدیث در کنار قرآن؛ 3. جامعیّت؛ 4. اختصار؛ 5. مستند بودن.
«دانش‌نامۀ قرآن و حدیث» در واقع تکمیل و گسترش کتاب «میزان الحکمة» است. به همین دلیل مجلّدات نخستین آن، نام «دانش‌نامۀ میزان الحکمه» را بر خود داشت؛ اما به دلیل تفاوت‌های کمی و کیفی این دو مجموعه با هم، در ویرایش دوم عنوان «دانش‌نامۀ قرآن و حدیث» برای آن انتخاب شد. این دانش‌نامه تنها به گردآوری آیات و روایات نپرداخته است؛ بلکه افزون بر ویژگی‌های برشمرده شده، در آغاز مدخل‌ها به تبیین موضوع مدخل از جهات گوناگون پرداخته است. هم‌چنین در یایان مدخل‌ها نیز تحلیل‌های مورد نیاز آمده است.
در مقدمۀ دانش‌نامه از مباحثى چون معناى سنّت و شمول آن بر احادیث اهل‌بیت علیهم السلام و جایگاه سنّت در عرصۀ شناخت معارف دینى سخن رفته است. هم‌چنین ضمن بررسى جایگاه والاى سنّت، دیدگاه ‏هاى مختلف و دلایل آن‌ها بررسى شده و نظر منتخب ـ عدم انفکاک میان قرآن و سنّت ـ تبیین شده است. در ادامه، مقدمات شناخت حدیث ـ مانند علم رجال، علم درایه، آگاهى از نقد متن حدیث و مسائل مربوط به تعارض آن با قرآن و عقل ـ بررسى شده و افزون بر گزارش مختصرى از پیشینۀ گردآورى احادیث، از آثار و جوامع حدیثى اولیۀ قبل از کتب اربعه و جوامع حدیثىِ متأخّر در میان شیعیان و اهل سنّت، فهرستى ارائه شده است.
«دانش‌نامۀ قرآن و حدیث» که تاکنون هجده جلد از آن منتشر شده است، پیش‏بینى مى‏ شود حجم آن به بیش از هفتاد جلد برسد. جلدهای منتشر شده فقط مدخل‏ هاى دو حرف «همزه» و «باء» را دربر دارد. در ذیل حرف «همزه»، این مدخل‌ها آمده است: 1. ایثار؛ 2. استئثار؛ 3. اجاره؛ 4. اجل؛ 5. آخرت؛ 6. برادری؛ 7. ادب؛ 8. اذان؛ 9. آزاررسانی؛ 10. تاریخ؛ 11. زمین؛ 12. خانواده؛ 13. الگو؛ 14. مواسات؛ 15. غذا خوردن؛ 16. همدلی؛ 17. خدا؛ 18. آرزو؛ 19. امامت؛ 20. امّت؛ 21. امانت؛ 22. امنیّت؛ 23. ایمان؛ 24. انس؛ 25. انسان؛ 26. اهل‌بیت علیهم السلام؛ 27. درنگ ورزیدن؛ 28. آسیب.
هم چنین در حرف «ب»، این مدخل‌ها قرار دارند: 29. دریا؛ 30. بخل و تنگ نظری؛ 31. بدعت؛ 32. اَبدال، اَوتاد، اَقطاب؛ 33. بدا؛ 34. نیکی؛ 35. برکت؛ 36. برهان؛ 37. بسمله؛ 38. گشاده‌رویی و خوش‌رویی؛ 39. بصیرت؛ 40. کینه (نفرت)؛ 41. اشک ریختن؛ 42. سرزمین؛ 43.بلوغ؛ 44. رسایی و شیوایی گفتار؛ 45. تبلیغ؛ 46. آزمایش الهی؛ 47. بهتان؛ 48. مباهله (نفرین کردن به یکدیگر)؛ 49. بیعت.