457
دانشنامه قرآن و حديث 9

كه حديث ثقلين نيز در همان ايّام از ايشان صادر گرديده است .
آيه تطهير در خانه اُمّ سلمه بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شد . پس از نزول آن ، پيامبر صلى الله عليه و آله ، على و فاطمه و حسن و حسين عليهم السلام را فرا خواند و عباى خيبرىِ خود را بر آنها كشيد و فرمود :
هؤلاءِ أهلُ بَيتى . ۱
اينان ، اهل بيت من اند .
اُمّ سلمه گفت : اى پيامبر خدا! من از «اهل بيت» نيستم ؟
پيامبر خدا فرمود :
إنَّكِ أهلى خَيرٌ ، وَ هؤلاءِ أهلُ بَيتى ، اللّهُمَّ أهلى أحَقُّ ! ۲
تو ، خانواده من و در راه درست هستى و اينان ، اهل بيت من اند . خداوندا! خانواده ام شايسته ترين اند .
در حديث ديگرى آمده كه پيامبر صلى الله عليه و آله به او فرمود :
إنَّكِ مِن أزواجِ رَسولِ اللّهِ . ۳
تو ، از همسران پيامبر خدايى .
در حديثى ديگر آمده است كه به او فرمود :
إنَّكِ إلى خَيرٍ ، أنتِ مِن أزواجِ النَّبِىِّ . ۴
تو در راه درست و از همسران پيامبر خدايى .

1.سنن الترمذى : ج ۵ ص ۳۵۱ ح ۳۲۰۵ ، مسند ابن حنبل : ج ۱۰ ص ۱۹۷ ح ۲۶۶۵۹ ، المصنّف ، ابن ابى شيبه : ج ۷ ص ۵۰۱ ح ۴۰ .

2.المستدرك على الصحيحين : ج ۲ ص ۴۵۱ ح ۳۵۵۸ .

3.تاريخ دمشق : ج ۱۳ ص ۲۰۷ ح ۳۱۸۸ .

4.تفسير الطبرى : ج ۱۲ جزء ۲۲ ص ۷ ، تفسير ابن كثير : ج ۶ ص ۴۰۹ .


دانشنامه قرآن و حديث 9
456

پنج . مقصود از «عترت» و «اهل بيت»

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله در تبيين آيه تطهير ، شخصا مقصود از «عترت» و «اهل بيتِ» خود را بيان كرده است ، به گونه اى كه جاى هيچ گونه ابهام و ترديد و يا تفسير و تأويلى نيست . بى شك ، در حديث ثقلين نيز كه ايشان در آن ، اهل بيتِ خود را همتاى قرآن به امّت معرّفى مى نمايد ، مقصود از «اهل بيت» ، همان جمعى است كه آيه تطهير در باره آنان نازل شده است .
بدين ترتيب ، براى روشن شدن مقصود از «اهل بيت» در حديث ثقلين ، توضيح كوتاهى در باره آيه تطهير ، ضرور مى نمايد .

اهل بيت ، در آيه تطهير

متن آيه تطهير ، اين است :
«إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا . ۱
خدا خواسته است كه پليدى را فقط از شما «اهل بيت» بزدايد و شما را كاملاً پاك گرداند»
.
جالب توجّه است كه اين آيه در اواخر عمر پيامبر خدا نازل شده است ، ۲ چنان

1.احزاب : آيه ۳۳ .

2.از امام حسن عليه السلام روايت شده است كه پس از آن كه آيه تطهير نازل شد ، پيامبر عليه السلام تا پايان عمر شريفش هر روز ، هنگام طلوع فجر ، به درِ منزل آنها مى آمده و مى فرموده : «الصّلاة ، يرحمكم اللّه ! «إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا» ؛ خداوند ، رحمتتان كند ، نماز! خداوند خواسته است پليدى را فقط از شما اهل بيت بزدايد و شما را كاملاً پاك كند» (الأمالى ، طوسى : ص ۵۶۵ ح ۱۱۷۴) . نيز غالب احاديث ، زمانى را كه پيامبر صلى الله عليه و آله به اين كار مبادرت ورزيد ، شش ماه دانسته اند (ر . ك : سنن الترمذى : ج ۵ ص ۳۵۲ ح ۳۲۰۶، مسند ابن حنبل : ج ۴ ص ۵۱۶ ح ۱۳۷۳۰، المستدرك على الصحيحين : ج ۳ ص ۱۷۲ ح۴۷۴۸، المعجم الكبير : ج ۳ ص ۵۶ ح ۲۶۷۱، المصنّف ، ابن ابى شيبه : ج ۷ ص۵۲۷ ح۴ و تفسير الطبرى : ج ۱۲ ص ۶). بنا بر اين، مى توان نتيجه گرفت كه آيه تطهير در اواخر عمر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شده است .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 9
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری: جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    22
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 74997
صفحه از 611
پرینت  ارسال به