(الْيَوْمَ تُجْزَى كُلُّ نَفْسِ بِمَا كَسَبَتْ لَا ظُلْمَ الْيَوْمَ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ . ۱ امروز ، هر كسى به [موجب] آنچه انجام داده است ، مجازات مىشود . امروز، ستمى نيست . همانا خدا زودشمار است) .
بىترديد اگر انسان به انجام دادن كارهاى ناشايست مجبور باشد ، كارهاى او دستاورد او نيستند و مجازات كردن او ظلم است .
از امام على عليه السلام نقل شده است كه :
لا تَقولوا : أَجبَرَهُم عَلى المَعاصى ، فَتَظلِموهُ .۲
نگوييد : [خداوند ] آنها را به گناهان وا داشته ، كه [اگر چنين بگوييد،] در حقّ خداوند ، ستم روا داشتهايد.
نيز از امام صادق عليه السلام روايت شده :
اللَّهُ أَعدَلُ مِن أن يُجبِرَ عَبداً عَلى فِعلٍ ثُمَّ يُعَذِّبَهُ عَلَيهِ .۳
خداوند ، عادلتر از آن است كه بندهاى را به كارى وا دارد و آن گاه او را به سبب آن ، عذاب كند .
۳ . مردود بودن نفى حسن و قبح عقلى و آموزههاى دينى
نظريّه جبر، علاوه بر اين كه با عدل خداوند منافات دارد، حكمت نبوّت، امامت، معاد و نيز همه آموزههاى دينى و حسن و قبح عقلى را نفى مىنمايد ؛ چرا كه انسان مجبور ، همچون حيوانات و جمادات خواهد بود و در مورد اين موجودات نمىتوان سخن از مسئوليت و تكليف و شريعت و معاد و ديگر آموزههاى دينى به ميان آورد .
بنا بر اين ، دلايلى كه آموزههاى ياد شده را اثبات مىكنند ، همگى دلايل ردّ نظريّه جبر نيز هستند .
