نمی‏خواهند؟ آیا می‌توان تصور کرد که شخصی به دیگری توهین روا بدارد، ولی خود را از مقابله به مثل او در امان ببیند؟ آیا ما حق داریم سود و نفع رابطه را تنها برای خود بخواهیم و در عرصه پیوند اجتماعی، هیچ حقی برای آن سوی رابطه در نظر نگیریم، یا شأن و منزلت و درجه‌ای فروتر از آنچه باید باشد، برای وی در نظر بگیریم؟ پس نخستين اصل در رفتار ـ كه مهم‏ترين نیز هست ـ اين است: همان‏گونه با مردم رفتار كن، كه دوست داری مردم با تو رفتار كنند.^۱

افزون بر این، برای عمیق‌تر شدن پیوند، نیاز داریم از رابطه خشک حقوقی بیرون بیاییم و نیاز را به محبت پیوند بزنیم و آن سوی رابطه را دوست و برادری بدانيم كه فقط همزاد ما نيست،^۲ بلكه برتر از اين، خودِ ماست و ما وظيفه داريم در رفتار با او، خود را به جای او بگذاريم.^۳ اگر چنين كرديم، عدالت ورزيده‏ايم و لقب عادل، برازنده ماست.^۴

اصل دوم: خوش... بودن

اگر به گفتار و رفتار خود، عملاً پيشوند «خوش» را بيفزاييم، حتماً ارتباط‌های خوش و سرزنده‏ای خواهيم داشت.

در اولين لحظه ديدار و پيش از نزديك شدن دوست، بايد خوشرو باشيم. كليد گشودن دل دوست، خوشرويی و لبخند است. چهره شكفته، پيام محبت است و فرستادن موج دوستی. لب گشودن، دل گشودن را به ارمغان می‏آورد و خود، اولين كار نيك در نخستين ثانيه‏های ارتباط است

می‏گذاريم. او، سنگ صبور ما می‏شود و مايه تسكين روحی همه. نه ما از او می‏رنجيم، نه او از ما می‏رنجد. پرسش این است که چگونه این پدیده شکل می‌گیرد و کسی محبوب و دیگری منفور می‌گردد؟ در اينجاست که مهارت‌ها و شگردها به کار می‌آید و پیروی از اصول حاکم بر ارتباط را لازم می‌گرداند؛ اصولی که به استوارسازی و سالم نگاه داشتن ارتباط اجتماعی کمک می‌کند و در همه پیوندها جلوه می‌نماید؛ اصل‌ها و آدابی که از سوی همراهان همیشگی قرآن ارائه شده و ناگزیریم برای بنیاد نهادن رابطه‌ای درست و پویا، سخنانشان را آویزه گوش بداریم و رفتارشان را الگوی عمل قرار دهیم؛ کسانی که در جایگاه خاندان وحی و مبلغان و مفسران کلام خدا، سالم‏ترين، عميق‏ترين و استوارترين ارتباط‌ها را با ديگران پی‏ريزی كرده‏اند و بسياری از بزرگان تاريخ، شيدايی‏ترين پيوندها را با آن‌ها داشته‏اند. اگرچه این اصل‌ها همه مهم و مؤثرند، نمی‌توان منکر شد که برخی، از برخی دیگر کارآمدتر یا پرکاربردترند، اما تشخیص آن به مطالعات گسترده دینی ـ‌ اجتماعی عمیق و دقیقی نیاز دارد که از عهده تحقیق فردی بیرون، و از کتابی با حجم موجود فراتر است. ازاین‌رو آنچه در اینجا می‌آید براساس سلیقه‌ای شخصی و ترتیبی ذوقی است و جای نقد و اصلاح دارد.

اصل اول: برابری و برادری

ما همه دوست داريم ديگران به ما احترام بگذارند، عزت و آبروی ما را حفظ كنند، عذر ما را بپذيرند و از خطای ما چشم بپوشند و آن را برای كسی نگويند و رازهای ما را فاش نكنند؛ آيا ديگران، اين‌ها را از ما