131
دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد دهم

دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد دهم
130

۱۱ / ۵

ملا طغرا مشهدى‏۱

بهار گلشنِ نصرت، محمّد مهدى‏كه هر طرف گل فتحش دميده رنگ به رنگ‏
گشوده‏اند ز شوق كمان او پر و بال‏به آشيانكده جعبه طايران خدنگ‏۲
به جرم آن كه فتد با سپاه او يك‏دل‏دو شاخه مى‏نهد ايّام بر گلوى تفنگ‏
سحاب ناصيه شمشير برق‏سيمايش‏كه از نهايت جوهر۳ نگشته تابع زنگ‏
اگر به دل گذرد وقت قطع كردن راه‏جدا ز يكدگر افتاده، جاده ده‏فرسنگ‏
زهى سمند۴ فلك سِير كز سبك‏روحى‏ز چار جامه‏۵ عنصر، هميشه هست به تنگ‏
نسيم گَرده ز نعل سُمش گرفته به كف‏براى روكش گلزار صنعت ارژنگ‏۶
ز چابكى نشود بر نظارگى معلوم‏طريقِ جَستنش از جاى، چون پريدن رنگ‏
به كوهسار چو نعلش ز سوده گشتن ميخ‏كند براى فتادن زهر طرف آهنگ‏
به اقتضاى فراست نمى‏دهد از كف‏اگر گرفته شود كاسه سُمش در سنگ‏
شها محلّ خروج است پا بنِهْ به ركاب‏كه جز تو نيست كسى در سپاه دين، سرهنگ‏
در انتظار ظهور تو اَند شيردلان‏سمند برقْ شتابت مباد صيدِ درنگ‏
چنان سپاه به يك‏رنگى تو مى‏كوشندكز احتياط نپوشند جامه خود رنگ‏
ز بس كه شير بر او طعنه دورنگى زدبراى كشته شدن مى‏پرد ز كوه پلنگ‏
رسيد وقت كه از ضرب تيغ حيدرى‏ات‏زنند سكّه اسلام در ديار فرنگ‏
گهى كه صَرصَر۷ حُكمت ز موجْ فرمانى‏براى خدمت كشتى بَرَد به سوى نهنگ‏
تنش دوپاره نمايد به زير ارّه پشت‏بود چو در عدم ارتكاب عذرش لنگ‏
گشودن كف جودت به دست‏مايه بحربود شكفتن نرگس به آب كوزه تنگ‏
چنان به امر تو در جوى راستى شده آب‏كه پا كشيده ز انداز كجروى خرچنگ‏
مگر حديث تو را نقل مى‏كند طوطى‏كه نيست تُنگ شكر با كلام او هم تنگ؟
حمايت تو اگر دست عاجزان گيردتذرو،۸ طعمه برآرد عقاب را از چنگ‏
ز بوستان ضمير تو گل‏فروشان رافروغ آينه، گل مى‏كند ز روى تبنگ‏۹
توان به يُمن دعاى تو يافت يك تأثيربه امتحان‏كده تن ز طبع شهد و شرنگ‏۱۰
هميشه تا ز نسيم بهار اهل چمن‏يكى شكفته نشيند، يكى بود دلْ‏تنگ‏
به باغ مدح تو شاداب باد سنبل لفظمباد با گُل معنى، غم شكستن رنگ‏
چو ريخت اين سخن تازه بر دل «طغرا»خطاب يافت گل افشان ز صاحب فرهنگ.۱۱

1.ملا طغرا ، نويسنده و شاعر ، متخلّص به «طغرا» ، از شاعران و نويسندگان عهد صفويه است كه از ايران به هندوستان مهاجرت كرد و چندى ملازم شاه جهان (حكومت ۱۰۳۷ - ۱۰۶۹ ق) بود . وى در نثرنويسى، دستى توانا داشت و شيوه‏اى خاص ابداع كرد كه مورد پسند فارسى‏زبانان هندوستان قرار گرفت . از آثار وى : منشآت ، شامل : فردوسيه ، تاج المدايح ، الهاميه ، مرآة المفتوح ، تجليات ، كنز المعانى ، مرتفعات ، مجمع الغرايب ، و ... كه اغلب آنها به چاپ رسيده اند و ديوان اشعار ، كه قريب ده هزار بيت است. طغراى مشهدى در كشمير در گذشت و در مزار الشعراء در جوار كليم كاشانى به خاك سپرده شد (تاريخ ادبيات در ايران : ج ۵ ص ۱۷۷۰ ، تذكره نصرآبادى : ص ۳۳۹ ؛ تذكره شعراى آذربايجان : ج ۲ ص ۴۰۲ ، لغت‏نامه دهخدا: ذيل طغرا) .

2.خدنگ: تير، به اعتبار اين كه از چوب سخت ساخته مى‏شود.

3.جوهر: گوهر، اصل، اصالت.

4.سمند: اسب زرد رنگ، مطلق اسب.

5.چارجامه: پوششى است كه با آن اسبان را در پيرى آرايش مى‏كنند، جُلى كه بر پشت اسب به جاى زين مى‏اندازند، در اين جا منظور چهار عنصر (آب، باد، خاك، آتش) است.

6.ارژنگ: نام كتاب مانى.

7.صرصر : باد بسيار سرد و سخت ، باد بسيار سريع .

8.تذرو : قرقاول .

9.تبنگ : جوان محبوب و بلند بالا و توانا .

10.شرنگ : سم ، زهر .

11.منتخب الأشعار: ج ۱ ص ۵۲۱ ، دانش‏نامه شعر مهدوى، ج ۱ ص ۱۰۹.

  • نام منبع :
    دانشنامه امام مهدی عجّل الله فرجه بر پایه قرآن ، حدیث و تاریخ جلد دهم
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری محمّد کاظم طباطبایی و جمعی از پژوهشگران، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    10
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 20214
صفحه از 367
پرینت  ارسال به