پيشگفتار

الحمد للّه رب العالمين والصلاة والسلام على عبده المصطفى محمّد
وآله الطاهرين وخيار صحابته أجمعين
در جهان امروز كه علم با همه پيشرفتهاى چشمگير و حيرت انگيز از حلّ مشكلات اساسى جامعه بشر عاجز مانده است ، آشنايى با ديدگاههاى اسلام در باره علم و معرفت مى تواند گامى بلند و مؤثر در ايجاد تحولى عظيم و سازنده و گره گشا باشد .
از آغاز تدوين حديث در تاريخ اسلام به دليل اهميتى كه اسلام براى علم و آگاهى قايل است ، همه جوامع حديثى بخشى را به طرح ديدگاههاى اين آيين آسمانى در باره علم و معرفت اختصاص داده اند؛ ليكن متاسفانه هنوز مجموعه اى كه نصوص اسلامى را در اين باره يكجا و مستقل به صورت موضوعى در اختيار پژوهشگران قرار دهد ، در ميان تأليفات اصحاب حديث يافت نمى شود .
كتابى كه در برابر شما است، چهارمين مجموعه مستقل از «موسوعة ميزان الحكمة» و حاصل تلاش سالها تتبع و تحقيق در باره علم و معرفت از ديدگاه اسلام است و براى نخستين بار نصوص اسلامى در اين زمينه را به صورت موضوعى در اختيار علاقمندان قرار مى دهد .

در اين كتاب تلاش شده با بهره گيرى از متن قرآن و احاديث اسلامى از طريق فريقين، ديدگاههاى اسلام در باره جايگاه علم و معرفت ، حقيقت علم ، آثار علم ، مبادى و موانع معرفت ، تعليم ، تعلّم و عالم به طور مبسوط به جهان علم و دانش عرضه شود .
گفتنى است براى تكميل مباحث مربوط به معرفت شناسى از ديدگاه قرآن و حديث، ملاحظه كتاب «العقل والجهل في الكتاب والسنة» ^۱ پنجمين مجموعه موسوعة ميزان الحكمة نيز ضرورى است .
به اميد روزى كه همه دانش پژوهان در سراسر جهان بويژه دانشجويان علوم اسلامى، با بهره گيرى از رهنمودهاى اسلام و منوّر ساختن خود به نور علم و حكمت، ظلمتكده جهان را روشن سازند ، و دانش را از بردگى سرمايه داران و زورمداران رها ، و در خدمت انسانيت قرار دهند .
در پايان لازم مى بينم كه از همه برادران عزيز در مركز تحقيقات دارالحديث كه مرا در تأليف اين مجموعه ارزشمند يارى رساندند ، تشكّر كنم . بويژه از برادر فاضل وبزرگوار حجّة الإسلام والمسلمين شيخ رضا برنجكار كه مسؤوليّت گردآورى احاديث كتاب را به عهده داشته اند . خداوند در دنيا وآخرت به همه آنان جزاى خير دهد .
محمّد محمّدى رى شهرى
۱۹ ربيع الثانى ۱۴۱۸