فرهنگنامۀ مباهله
صفحه 7
پيشگفتار
فرهنگ، مجموعهاى از: باورها، آداب و رسوم، انديشهها، ادبيات، هنرها، ارزشها، دانشها و نيز شيوه زندگى است كه در طىّ تجربه تاريخى جوامع، شكل مىگيرد و از نسلى به نسل ديگر منتقل مىشود.
بى ترديد، بخش اصلى و بنيادين فرهنگ و هويت جوامع اسلامى برگرفته از قرآن كريم و گفتار و رفتار پيامبر اكرم صلىاللهعليهوآله و اهل بيت مطهّر اوست. بر اين پايه، تبيين و ارائه مفاهيم مهم و پركاربُرد دين، زمينه گسترش و تعميق فرهنگ دينى را در امّت اسلامى فراهم مىآورد و بدين سان مىتوان كتابهايى كه اين مفاهيم بنيادين و مؤثّر را با ذكر نمونهها و در جامهاى نو و امروزين عرضه مىكنند، «فرهنگنامه»۱ ناميد.
كتاب پيش رو، عنوانى از مجموعه «فرهنگنامهها»ى دار الحديث است كه به كلّى از دانشنامه قرآن و حديث۲ برگرفته شده و با هدف استوارسازى فرهنگ دينى، اصلاح فرهنگ عمومى و ترويج معارف اصيل اسلام منتشر مىشود.
1.. ر . ك : فرهنگ بزرگ سخن : ج ۶ ص ۵۳۴۸ .
2.دانشنامه قرآن و حديث ، مهمترين آثار پژوهشىِ مؤسّسه علمى ـ فرهنگى دار الحديث ، در زمينه قرآن و احاديث اسلامى است كه مفاهيم دينى را از منظر قرآن و احاديث اهل بيت عليهمالسلام مىكاود و آنها را در ذيل عناوينى ناظر به مسائل و نيازهاى روز ، به ترتيب حروف الفا ارائه مىنمايد . گفتنى است كه تا كنون هيجده جلد از اين دانشنامه تا حرف «ث» و مدخل «ثواب» انتشار يافته است .
فرهنگنامۀ مباهله
صفحه 8
درباره اين فرهنگنامه
اين فرهنگنامه در واقع، يكى از شيوههاى اسلام را در رويارويى با دگرانديشان تبيين مىكند و از اين رو، اهميتى جهانى دارد. و شايسته است به زبانهاى ديگر ترجمه شود.
روش اسلام در مواجهه با دگرانديشان
در اسلام به منظور مبارزه با عقايد موهوم و زدودن باورها و انديشههاى نادرست، و نيز در مواجهه با دگرانديشان، به طور كلى چهار روش توصيه شده است، خداوند سبحان خطاب به پيامبر صلىاللهعليهوآله مىفرمايد:
«ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جَدِلْهُم بِالَّتِى هِىَ أَحْسَنُ ؛۱
با حكمت و اندرز نيكو به راه پروردگارت فراخوان، و با آنان با روشى كه نيكوتر است مناظره كن».
در اين آيه، قرآن كريم سه روش از روشهاى مبارزه با انديشههاى نادرست بيان شده است و ضمن آن، خداوند سبحان به پيامبر صلىاللهعليهوآله دستور مىدهد كه براى تبليغ حقايق دينى از اين روشها بهره گيرد.
اين روشها عبارتاند از:
۱. منطق مبتنى بر حكمت
نخستين روش اسلام براى مبارزه با انديشههاى نادرست، تكيه بر دليل و برهان و استدلال عقلى و علمى و به تعبير قرآن كريم، بهرهگيرى از منطق مبتنى بر «حكمت» است: «ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ ؛ با حكمت مردم را به راه