پیش‌همایش حدیثی یکصدمین سال باز تاسیس حوزه علمیه قم با حضور آیت الله استادی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و حجت الاسلام و المسلمین سیدعلی قاضی عسکر، تولیت آستان حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السلام و رؤسای پژوهشگاه و دانشگاه قرآن و حدیث و سایر شخصیت¬های علمی در سالن علامه مجلسی دارالحدیث برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه قرآن و حدیث، حجت الاسلام و المسلمین سیدمحمدکاظم طباطبایی، رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث پژوهشگاه قرآن و حدیث در پیش‌همایش حدیثی یکصدمین سال باز تاسیس حوزه علمیه قم که در روز پنجشنبه ۲۰ اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ در سالن علامه مجلسی دارالحدیث برگزار شد گفت: پیشنهاد ما به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این است که از ۱۵ اردیبهشت یعنی بزرگداشت مرحوم صدوق تا ۱۹ اردیبهشت یعنی روز بزرگداشت مرحوم کلینی به عنوان هفته حدیث در تقویم ایران ثبت شود.
وی در ادامه با بیان اینکه مدرسه حدیثی قم در دوره کهن مدرسه شایسته و مورد توجه بوده است، اظهار داشت: کسانی چون کلینی، صدوق پسر و صدوق پدر در قم درخشیدند و دو کتاب مهم حدیثی شیعه از کتب اربعه در این مدرسه تدوین شد.
حجت الاسلام طباطبایی افزود: در سده اخیر نیز مباحث حدیثی مورد توجه بوده است. آثار محدث مرحوم، شیخ عباس قمی را می‌توان به عنوان آثار فراگیر در این دوره برشمرد. مراسم بزرگداشت صدمین سال قمری تالیف مفاتیح نیز در سال گذشته برگزار شد.
ایشان با بیان اینکه در دوره آیت‌الله بروجردی و به همت ایشان مباحث حدیثی مورد توجه بود، اظهار داشت: آیت‌الله العظمی بروجردی اثر شایسته‌ای بر حدیث‌پژوهی حوزوی داشتند که به سبب القای جایگاه حدیث به خصوص در بین شاگردانی که بعدا هر کدام از مراجع و استادان بزرگ حوزه شدند از اهمیت ویژه برخورداراست.
رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث افزود: اوج فعالیت‌های حدیثی حوزه علمیه قم بعد از انقلاب اسلامی رخ داده است تا جایی که می‌توان گفت احیا و انتشار و ترجمه آثار حدیثی بعد از انقلاب قابل قیاس با دوران‌های قبل نیست. ما در تمامی عرصه‌های حدیث پژوهی رشدی بی سابقه داشته‌ایم. شاید دانش فقه و اصول قم با حوزه نجف تفاوت محسوسی نداشته باشد ولی در حوزه قرآن، حدیث و مباحث میان‌رشته‌ای تحولات چشمگیری ایجاد شده است.
حجت الاسلام طباطبایی با بیان اینکه احیای آثار حدیثی در دوره اخیر گستردگی زیادی دارد و در صد سال اخیر آثار حدیثی به دفعات ترجمه و تصحیح و منتشر شده است، تصریح کرد: کسی مانند مرحوم غفاری گرچه محصول حوزه قم نیست ولی آثار متعدد حدیثی را منتشر کرد. در دوره بعد از انقلاب این کار منضبط‌تر شد ضمن اینکه کار گروهی تصحیح و احیاء آثار کهن حدیثی بیشتر شده است.
ایشان ادامه داد: البته تصحیح گروهی اشکالات و آسیب‌هایی دارد ولی انضباط و دقت آن بیشتر است. زیرا افراد با تخصص‌های مختلف یک اثر را مورد بازبینی و توجه قرار می‌دهند و این نکته در تصحیح کتاب کافی کاملا رعایت شد.
رئیس دانشکده علوم و معارف حدیث تصریح کرد: رهبر انقلاب از تصحیح کتاب کافی به ویژه اسناد کافی، پاورقی‌های آن و مشخص‌کردن تعلیقات در اسناد تقدیر کردند. مؤسسه دارالحدیث با تمرکز گروهی این کار را انجام داد.
توسعه آموزش حدیث در بین عموم
استاد دانشگاه قرآن و حدیث افزود: فراگیری حدیث در بین مخاطبان اعم از طلبه و غیرطلبه از دیگر کارهای موفق بعد از انقلاب بوده است. دانشگاه قرآن و حدیث بیش از ۱۰ هزار فارغ‌التحصیل دارد که همه طلبه نیستند ولی علقه و علاقه حدیثی دارند. در بین این افراد کسانی مدارک مهندسی و صنعتی و ... داشتند ولی باز به سمت رشته حدیث آمده بودند. کسانی داریم که دکتری تخصصی داشتند و باز در این دانشگاه تحصیل کردند.
وی با بیان اینکه این زمینه توسط آیت‌الله ری شهری فراهم شد و باید به روح ایشان درود بفرستیم، اظهار کرد: همچنین دانشجویانی در خارج کشور داریم که مباحث حدیثی را دنبال می‌کنند و این هم از برکات انقلاب اسلامی است.
وی در باره ترجمه جدید کتاب کافی افزود: در ترجمه احادیث کافی دقت کافی وجود داشته است. ایشان تصریح کرد: حدیث حوزه در صد سال اخیر رشد قابل توجه داشته است و بعد از انقلاب هم قابل قیاس با قبل از آن نیست.
برجستگی شیعه در فرهنگ دعانویسی
ایشان در ادامه به دعا و دعانگاری در فرهنگ شیعه به عنوان یک نقطه متعالی اشاره کرد و گفت: فرهنگ دعانگاری در شیعه قابل مقایسه با هیچ نحله و مذهب و دین دیگری نیست و هیچ رقیب و بدیلی نداریم.
حجت الاسلام طباطبایی ادامه داد: دعانگاری از دوره کهن رواج داشته است از جمله شیخ طوسی در مصباح المتهجد برخی دعاها را گردآوری کرده است و بعدا ابن طاووس این کار را دنبال کرد؛ کتاب دعایی رایج دوره معاصر یعنی مفاتیح الجنان هم توسط محدث قمی نوشته شد.
ایشان اظهار داشت: البته همواره بحثی میان محتواگرایان و سندگرایان در دعانگاری وجود داشت. گروهی می‌گفتند که ادعیه متداول معمولا سند ندارند و آنهایی هم که سند دارند سند معتبری ندارند. پاسخ محتواگرایان این بود که دعا محتاج محتوای عالی و علو مضمون است نه سند. به همین جهت مرحوم شیخ طوسی ره دعاهایی را که در کتاب تهذیب الاحکام با سند نقل کرده است در کتاب مصباح المتهجد بدون سند نقل می‌کند.
وی تاکید کرد: اخیرا در دارالحدیث مجموعه ادعیه کتاب کافی به عنوان مهمترین منبع روایی مسند شیعه جداگانه جمع‌آوری شده و با نام ادعیه کتاب کافی آماده نشر شده است. ادعیه این کتاب همه سند دارند و عمدتا اسناد قابل قبول نیز دارند و می‌تواند بهانه بهانه‌گیران را در مورد دعا را کاهش دهد.
رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث در ادامه افزود: نتیجه و خروجی این طرح برای خود ما هم عجیب بود. ما انتظار نداشتیم که این حجم فراوان دعا در کتاب شریف کافی موجود باشد و اسناد آن هم با سختگیری سندی، اسناد قابل اعتمادی باشد.
وی اظهار داشت: نکته دیگر اینکه تنوع و گوناگونی دعا هم در فهرست تنظیم‌شده کافی قابل توجه است؛ دعاهایی که گاهی در عین کوتاهی می‌تواند جهان‌بینی و تحلیل انسان نسبت به دنیا را تغییر دهد. ایشان در پایان این به نقل روایتی از امام صادق ع پرداخت که می‌فرماید: امیرالمومنین ه همواره این دعا را تکرار می‌کردند:اللهم .... ارزُقني مِنَ الدُّنيا وزَهِّدني فيها، ولا تَزوِها عَنّي ورَغبَتي فيها. این دعا زاویه دید جدیدی نسبت به نعمتهای دنیا و زهدگرایی ارائه می‌دهد.
