33
حکمت‌ نامه رضوی جلد اول

هرگز نديدم امام رضا عليه السلام با كلامى در گفتارش به كسى جفا كند و يا درشتى نمايد .
هيچ‏گاه نديدم سخن كسى را قطع كند. او صبر مى‏كرد تا سخن طرف مقابل ، تمام شود و سپس اگر لازم مى‏ديد ، سخن مى‏گفت.
نديدم كسى از او كارى يا مبلغى بخواهد و در توان او باشد و آن خواسته را رد كند.
هرگز نزد كسى پاى خود را دراز نمى‏كرد و در برابر همنشينان، تكيه نمى‏داد.
هرگز نديدم به كسى از خدمتكاران و كارگزاران خود ، بد بگويد و دشنام دهد و يا اين كه در پيشِ چشم كسى آبِ دهان بيندازد.
هرگز نديدم در خنديدن، قهقهه نمايد؛ بلكه خنده‏اش تبسّم بود.
چون خلوت مى‏شد و سفره غذا براى او مى‏گستردند، همه غلامان و خدمتكاران، حتّى دربان و مِهتر را بر سرِ سفره مى‏خوانْد.
او بسيار كم‏خواب بود و بسيار، بيدارى مى‏كشيد و بيشترِ شب را با بيدارى به عبادت به سر مى‏برد؛ از اوّل [سحر] تا هنگام دميدن صبح.
بسيار روزه مى‏گرفت و سه روز، روزه هر ماه، از وى فوت نمى‏شد و مى‏فرمود: اين روزه ، مانند روزه گرفتن همه سال است.
بسيار پنهانى صدقه مى‏داد و احسان مى‏كرد و صدقه را بيشتر در شب‏هاى تاريك، انجام مى‏داد .
هر كس گمان مى‏كند كه در فضل، مانند او را ديده است، از او باور نكن.۱

چهار . دوران امامت‏

سى و پنج سال از عمر پُربركت على بن موسى الرضا عليه السلام سپرى شده بود كه به سوگ پدر نشست و از همان سال ( ۱۸۳ ق) عهده‏دار امامت شيعه شد. شيعيان تا

1.ر . ك : ح ۷۴۷ .


حکمت‌ نامه رضوی جلد اول
32

از او داناتر تا آن زمان ، نديده بودم و مأمون از او در باره هر چيزى براى امتحان سؤال مى‏كرد ، او پاسخ مى‏داد و سخن ، پاسخ و مثال او ، همواره از قرآن بود .۱

۲ . الگوى راستين اخلاق و عمل‏

زندگانى امام هشتم ، مصداق كامل و الگوى تمام‏نماى يك زندگى الهى است. رجاء بن ابى ضحّاك، رفتار عبادى ايشان از مدينه تا مرو را به طور دقيق‏۲براى مأمون گزارش كرد۳ و نتوانست اعجاب و شيفتگى خود را از اين همه عبادت، از شخص خليفه پنهان دارد. مأمون از وى خواست تا اين فضائل را براى كسى باز نگويد تا خليفه ، خود ، اين فضائل على بن موسى عليه السلام را منتشر سازد؛ ولى در سخنان مأمون، بيان اين فضائل، هيچ گاه ديده نشد. نگهبانِ گُماشته بر امام عليه السلام در سرخس نيز مطالب و تعابير زيبايى از عبادات پيوسته امام عليه السلام به ابو صَلت خبر مى‏دهد.۴
ويژگى‏هاى اخلاقى امام رضا عليه السلام نيز در روايات متعدّدى گزارش شده است.۵در اين مختصر، تنها به گزارش روايتى نسبتاً جامع، اكتفا مى‏كنيم.۶ ابراهيم بن عبّاس، شاعر و نويسنده‏اى كه مدّتى در ركاب امام رضا عليه السلام بوده، با دقّت در رفتار ايشان، بخشى از سيره اخلاقى - عبادى ايشان را اين گونه روايت كرده است:

1.ر . ك : ح ۱۰۹۰ .

2.او تعداد ركعات نماز، حتّى تعداد اذكار امام عليه السلام در نماز شب و يا شيوه قرائت قرآن ايشان را با ذكر اسامى سوره ، روايت كرد.

3.عيون أخبار الرضا عليه السلام : ج ۲ ص‏۱۸۰ ح ۵.

4.ر . ك : ح ۷۵۱ .

5.ر . ك : عيون أخبار الرضا عليه السلام : ج ۲ ص ۱۷۸ باب ۴۴ (باب فى ذكر أخلاق الرضا عليه السلام الكريمة و وصف عبادته) .

6.ر . ك : (اخلاق و كردار والاى امام عليه السلام ) .

  • نام منبع :
    حکمت‌ نامه رضوی جلد اول
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری، با همکاری جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1393
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 37482
صفحه از 584
پرینت  ارسال به