رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث با بیان اینکه فدک نماد ولایت، وصایت و خلافت بود و حکومتها از این نماد بهره میبردند، تصریح کرد: فدک را نباید در محدوده مسائل کوچک اقتصادی خلاصه کنیم، زیرا در این صورت زیرکی فاطمه در مواجهه با خلفا بیشتر روشن خواهد شد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه قرآن و حدیث، حجت الاسلام و المسلمین سیدمحمدکاظم طباطبایی، رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث، در ۲۶ بهمنماه در نشست علمی «وجه نمادین فدک»در حوزه علمیه خواهران گفت: در طول تاریخ در مورد زندگانی حضرت فاطمه (زهرا سلام الله علیها) کوتاهی کردهایم که برخی از آنها توجیه مناسبی ندارد. مثلاً در اینکه میراث حدیثی آن حضرت به واسطه نزدیکی وفاتشان به وفات پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) اندک است، قابل توجیه است، ولی اینکه چرا بعداً در تاریخ شیعه حتی صحبت از آن حضرت هم کم شده، توجیه مناسبی ندارد. همچنین مطالبی که در مورد ایشان بیان شده انضباط لازم را ندارد.
حجت الاسلام طباطبایی با پرداختن به ماجرای غضب حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) از خلفا، افزود: اهل سنت برای توجیه غضب حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) سبب صدوری در این زمینه درست کردهاند و آن اینکه فاطمه از خواستگاری امام علی (علیه السلام) از دختر ابوجهل غضبناک بوده است. لذا هر چیزی ما در مورد غضب ایشان از خلفا بگوییم اثرگذاری شایستهای در مخاطب اهل سنت ندارد یا در مورد سوره انسان و ماجرای بخشش اهل بیت (علیهم السلام) داستانپردازی زیادی شده و مثلاً گفتهاند که وقتی سائل در خانه امام آمد، شعرخوانی کرد و امام و بعد حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) بعد از کلی شعرسرایی، به او کمک کردند؛ این داستانپردازیها برای آن است که خلوص ارادی و آگاهانه آن حضرات تحت الشعاع قرار بگیرد.
رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث با اشاره به جریان فدک، اظهار کرد: فدک سرزمینی بود که بدون نبرد تسلیم پیامبر شد. لذا برخلاف غنیمت جنگی، فیء محسوب میشد که اختیار آن با شخص پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) بود؛ البته محدوده فدک برای ما روشن نیست؛ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم)فدک را به حضرت فاطمه (سلام الله علیها) بخشیدند و چندسالی هم در ملکیت امام علی (علیه السلام) و فاطمه (سلام الله علیها) بود و کل درآمد آن هم در راه مسلمین خرج میشد و امام در زندگی شخصی بهره نمیبردند.
ایشان با بیان اینکه بخشش آنان طبق سوره انسان در زمانی است که فدک در اختیار امام بوده است، ابراز کرد: با وجود دلائل فراوان از جمله قاعده ید و تأییدات قرآنی و حمایت امام علی (علیه السلام)، فدک از سوی غاصبان قدرت غصب شد که چرایی این غصب قابل تأمل است.
استاد حوزه علمیه بیان کرد: در برخی متون بحث درآمدزایی فدک مطرح شده و حتی ابن ابی الحدید گزارش اغراقآمیزی هم در مورد درآمد فدک دارد، ولی بنده معتقدم که فدک ارزش مالی آنچنانی نداشت که خلفا تعدی دیگری در پرونده خود نسبت به اهل بیت(علیهم السلام) باز کنند، لذا باید مسئله مهمتری در کار باشد. به نظر میرسد فدک بیش از ارزش اقتصادی، ارزش نمادین برای وصایت، خلافت و حکومت داشته است و این «نمادبودن» در زاویه دید مسلمین پذیرفته بود.
وی تصریح کرد: عثمان آن را به داماد خود بخشید و خلفای عباسی و اموی هم حق تصرف در فدک را برای خود محفوظ میدانستند و در برخی مقاطع مانند دوره امام کاظم(علیه السلام) و امام رضا (علیه السلام) و ... حاکمان وقت، بحث برگرداندن فدک را طرح میکردند و حتی در دوره عمر بن عبدالعزیز فدک به اهل بیت(علیهم السلام) و یا علویون برگردانده شد. بنابراین فدک نماد امامت و ذیالقربی بوده است که در دوره پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) تثبیت شد و حتی در دوره خلفای جور، به عنوان نمادبودن مطرح است.
حجت الاسلام و المسلمین طباطبایی با بیان اینکه اعتراض فاطمه(سلام الله علیها) به غصب فدک را باید اعتراض به غصب حکومت بدانیم، اظهار کرد: شاید خطبه فدکیه هم ناظر به این مسئله باشد، حضرت در ابتدا و بخش میانی خطبه ترسیم چهره کامل دین را برعهده گرفته و سپس سراغ فدک رفتهاند؛ لذا فدک را نباید در محدوده مسائل کوچک اقتصادی خلاصه کنیم، در این صورت فتانت و زیرکی فاطمه(سلام الله علیها) در مواجهه با خلفا بیشتر روشن خواهد شد.